Những người bị chứng đau nửa đầu trước tiên nên thử dùng thuốc chống CGRP, để ngăn ngừa các cơn đau nửa đầu mạn tính, thay vì các loại thuốc cũ hơn…
Hiệp hội Đau đầu Hoa Kỳ khuyến nghị, các loại thuốc nhắm vào protein CGRP nên đưa vào danh sách đầu tiên để ngăn ngừa chứng đau nửa đầu… Thuốc chống CGRP bao gồm aimovig, ajovy, emgality, vyepti, nurtec ODT và qulipta…
CGRP là một loại protein đóng vai trò trong nhận thức đau. Theo hướng dẫn mới, bệnh nhân nên bắt đầu điều trị bằng các loại thuốc mới hơn, nhắm đến chứng đau đầu và các triệu chứng khác của chứng rối loạn thần kinh phức tạp này, thay vì sử dụng các loại thuốc cũ và kém hiệu quả hơn.
Những loại thuốc cũ hơn được thiết kế cho các tình trạng khác nhau và được tái sử dụng cho các cơn đau nửa đầu, từ lâu đã là lựa chọn đầu tiên được cung cấp cho bệnh nhân để phòng ngừa, bao gồm các liệu pháp như thuốc chống động kinh topiramate (topamax), thuốc chống trầm cảm amitriptyline và thuốc huyết áp (chẹn beta)…
Nhiều loại thuốc chống CGRP mới hơn có dạng bút tiêm có thể sử dụng tại nhà.
Cho đến nay, các liệu pháp mới hơn nhắm vào peptide liên quan đến gen calcitonin (CGRP), một loại protein liên quan trực tiếp đến việc gây ra chứng đau nửa đầu, đã được lựa chọn dự phòng sau khi không tìm thấy sự thuyên giảm bằng các loại thuốc cũ.
TS. Andrew Charles, chủ tịch Hiệp hội Đau đầu Hoa Kỳ cho biết, việc chuyển sang dùng các liệu pháp nhắm mục tiêu CGRP điều trị đầu tiên này mang tính chuyển đổi trong việc ngăn ngừa các cơn đau nửa đầu và gánh nặng liên quan của chúng.
1. Liệu pháp chống CGRP là gì?
CGRP là một loại protein trong não và hệ thần kinh có vai trò truyền cảm giác đau cũng như cách các mô và mạch m.áu phản ứng với cơn đau. Nồng độ CGRP trong m.áu tăng cao khi cơn đau nửa đầu tấn công và giảm dần khi các cơn đau nửa đầu này được điều trị hiệu quả.
TS. Chia Chun Chiang, chuyên gia về đau đầu tại Mayo Clinic ở Rochester (Minnesota) cho biết: Các liệu pháp nhắm mục tiêu CGRP có thể ngăn ngừa các cơn đau nửa đầu bằng cách ngăn chặn khả năng truyền tín hiệu đau trong hệ thần kinh của protein này. Những phương pháp điều trị này có thể giữ cho các mạch m.áu trong não không phản ứng theo cách dẫn đến các cơn đau nửa đầu.
Theo TS. Nada Hindiyeh, khoa thần kinh Viện Metrodora ở thành phố West Valley, Utah: Có năm liệu pháp nhắm mục tiêu CGRP có tác dụng ngăn ngừa chứng đau nửa đầu:
Liệu pháp tiêm er enumab (aimovig)
Liệu pháp tiêm fre manezumab (ajovy)
Liệu pháp tiêm galc anezumab (emgality)
Truyền epti nezumab (vyepti)
Thuốc uống rimegepant (nurtec ODT) và ato gepant (qulipta)
Một số loại thuốc CGRP cũng có thể được sử dụng để điều trị các triệu chứng đau nửa đầu cấp tính, bao gồm thuốc ubrogepant và rimegepant cũng như thuốc xịt mũi zavegepant (zavzpret).
TS. Hindiyeh cho biết: Tất cả bệnh nhân sẽ cần được điều trị cấp tính đối với các cơn đau nửa đầu của họ, cho dù đó là thuốc đối kháng CGRP hay lựa chọn khác và nhiều bệnh nhân cũng sẽ cần một biện pháp phòng ngừa.
Các liệu pháp phòng ngừa nhắm mục tiêu CGRP nhằm mục đích giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các cơn đau nửa đầu cấp tính, đặc biệt đối với chứng đau nửa đầu mạn tính (được xác định là 15 ngày trở lên với các triệu chứng đau nửa đầu mỗi tháng).
2. Tại sao dùng thuốc nhắm mục tiêu CGRP sớm hơn lại giúp điều trị chứng đau nửa đầu?
Các phương pháp điều trị đau nửa đầu truyền thống cũ hơn được phát triển cho các mục đích khác nhau, nên chúng có thể có tác dụng phụ hoặc gây ra vấn đề cho những người mắc một số tình trạng sức khỏe nhất định, khiến thuốc khó dung nạp hoặc không an toàn khi sử dụng. Điều này có thể làm trì hoãn việc điều trị hiệu quả.
Mặt khác, CGRP đã chứng minh được hiệu quả vượt trội so với nhiều phương pháp điều trị hiện tại và bệnh nhân thường giảm triệu chứng nhanh hơn. Nói chung thuốc được dung nạp tốt với ít hoặc không có tác dụng phụ.
Sự thay đổi trong chiến lược điều trị này có thể cải thiện đáng kể kết quả của bệnh nhân, đặc biệt đối với những người không được hưởng lợi từ các liệu pháp truyền thống hoặc những người không thể dung nạp thuốc. Về cơ bản, liệu pháp nhắm CGRP sẽ cung cấp cho bệnh nhân phương pháp điều trị tốt nhất có thể cho tình trạng của họ thay vì thử các phương pháp điều trị khác có thể không hiệu quả.
Tuy nhiên, các hướng dẫn mới không có nghĩa là các loại thuốc và liệu pháp cũ sẽ bị bỏ qua hoàn toàn.
Điều trị và dự phòng cơn tái phát đau nửa đầu
Đau nửa đầu là bệnh thường gặp, nữ nhiều hơn nam. Bệnh khó điều trị dứt điểm và dễ tái phát.
Khi cơn đau có mật độ dày và cấp độ đau mạnh cần được theo dõi và điều trị lâu dài…
1. Biểu hiện của bệnh đau nửa đầu
Đau nửa đầu hay còn gọi là đau đầu Migraine, thường xuất hiện ở một nửa bên đầu. Đau giật từng cơn theo nhịp mạch có cường độ trung bình hoặc nặng. Cơn đau có thể xuất hiện một bên hoặc hai bên đầu hoặc luân chuyển lúc bên này lúc bên kia; có thể thay đổi cường độ từ đau nhẹ thoáng qua đến đau dữ dội và kéo dài từ nhiều giờ đến vài ba ngày.
Cơn đau đầu có thể xảy ra đột ngột hoặc có các triệu chứng báo trước như: Hoa mắt, mờ mắt, chóng mặt, ù tai, nhìn một hình thành hai hình, nói khó, tê buốt da đầu. Cơn đau sẽ nặng lên khi người bệnh gắng sức: Di chuyển, ho, hắt hơi hoặc thay đổi tư thế đầu… Sau cơn đau đầu người bệnh thường cảm giác mệt mỏi, uể oải, buồn ngủ.
Đây là bệnh rất thường gặp, ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống. Các khảo sát trong cộng đồng trên thế giới cho thấy tỉ lệ lưu hành bệnh chiếm khoảng 15% ở phụ nữ và 5% ở nam giới. Hơn 75% người bị bệnh đau nửa đầu, trong gia đình họ cũng sẽ có người bị bệnh. Bệnh thường bắt đầu ở t.uổi thanh thiếu niên. Độ t.uổi thường gặp là từ 20 đến 50 t.uổi, hiếm khi bắt đầu sau 60 t.uổi.
Bệnh đau nửa đầu thường gặp ở người trưởng thành, nữ nhiều hơn nam.
2. Biện pháp điều trị đau nửa đầu
Đây là bệnh dễ chẩn đoán, chủ yếu dựa vào đặc điểm cơn đau đầu, triệu chứng lâm sàng. Tuy nhiên, trên thực tế lâm sàng, bệnh đau nửa đầu thường bị chẩn đoán nhầm là đau đầu do căng thẳng, thiếu m.áu não, rối loạn t.iền đình… Khi chẩn đoán nhầm, việc điều trị ít hiệu quả, dễ làm bệnh chuyển dạng nặng hơn, khó điều trị. Nếu được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời sẽ có kết quả tốt.
Bệnh đau nửa đầu có thể tái phát cơn gần như suốt đời, nên khi đã được chẩn đoán, người bệnh cần biết cách chăm sóc bản thân và nên thường xuyên có liên hệ với bác sĩ chuyên khoa nội thần kinh. Khi cơn đau đầu tái phát, cần đến khám bệnh ở bệnh viện hay cơ sở y tế có bác sĩ chuyên khoa để được điều trị tích cực.
Về dùng thuốc điều trị, mục tiêu là kiểm soát hoàn toàn cơn đau đầu. Trước hết cần phải chẩn đoán, đ.ánh giá mức độ nặng của cơn đau để dùng thuốc điều trị hiệu quả ngay từ lần đầu.
2.1 Dùng thuốc cắt cơn đau nửa đầu cấp tính
Điều trị bệnh đau nửa cần thực hiện theo từng bước, từng giai đoạn. Dùng thuốc điều trị cơn đau cấp tính để cắt cơn đau. Các thuốc cắt cơn đau được sử dụng theo 5 bước sau đây, tùy theo cường độ cơn đau đầu.
– Bước 1 (đau vừa phải): Dùng thuốc giảm đau và chống nôn dạng uống. Một số thuốc giảm đau thường dùng như: Aspirine, paracetamol, ibuprofen, naproxen.
Phối hợp thuốc chống nôn: Metoclopramide hoặc domperidone.
Lưu ý: Không dùng aspirine cho t.rẻ e.m dưới 16 t.uổi do nguy cơ làm gia tăng hội chứng Reye (là một dạng hiếm gặp của bệnh não cấp tính và gan nhiễm mỡ, hầu như chỉ xảy ra ở t.rẻ e.m dưới 18 t.uổi).
– Bước 2 (đau nặng): Giảm đau và chống nôn qua trực tràng bằng diclofenac và domperidone. Bước dùng thuốc này đối với bệnh nhân đau và nôn không dùng được thuốc đường uống. Mặc dù là thuốc dùng qua đường trực tràng, nhưng vẫn gây ảnh hưởng đến đường tiêu hóa, do đó không dùng các trường hợp loét dạ dày, bệnh lý đại tràng; đang tiêu chảy.
– Bước 3 (đau nặng): Sử dụng các thuốc nhóm triptans. Nhóm này có nhiều loại thuốc và mỗi loại thuốc đáp ứng với cơn đau thay đổi tùy bệnh nhân.
Các thuốc thuộc nhóm triptans: Sulmatriptan, zolmitriptan, rizatriptan, naratriptan, almotriptan, eletriptan, fovratriptan. Thuốc không hiệu quả khi uống lúc mới chớm có cơn đau nửa đầu, do đó chỉ uống khi có cơn đau nặng. Có thể phối hợp metoclopramide hoặc domperidone để tăng hiệu quả cắt cơn đau.
Thuốc chống chỉ định với bệnh nhân tăng huyết áp; bệnh mạch vành; viêm động mạch; t.rẻ e.m dưới 12 t.uổi.
– Bước 4 (đau dữ dội) – Phối hợp bước 1 và 3: Phối hợp thuốc sumatriptan và naproxen hiệu quả hơn một thuốc đơn độc. Nếu không hiệu quả, tức là không cắt được cơn đau, có thể phối hợp bước 2 và 3.
– Bước 5 (đau dữ dội): Dùng thuốc diclofenac phối hợp chlorpromazine hoặc metoclopramide.
– Dùng thuốc điều trị cơn đau tái phát: Để điều trị cơn đau tái phát, bệnh nhân có thể sử dụng thuốc thuốc bước 1 và 2 với liều tối đa theo hướng dẫn của bác sĩ, bệnh nhân không tự ý tăng liều. Nếu cơn đau kéo dài trên 3 ngày thì có thể phối hợp naproxen và diclofenac.
Với đau nửa đầu mạn tính, các chỉ định điều trị ngừa cơn đau cấp khi có một trong các yếu tố sau:
– Bệnh đau nửa đầu ảnh hưởng tới đời sống bệnh nhân mặc dù đã được điều trị cắt cơn.
– Các thuốc cắt cơn có chống chỉ định, không hiệu quả, không dung nạp hay có tình trạng lạm dụng thuốc.
– Có từ 2 cơn đau nửa đầu trở lên mỗi tuần.
Thuốc phòng ngừa cơn đau nửa đầu có nhiều loại, nhưng một số thuốc chỉ dùng theo kinh nghiệm của bác sĩ. Do đó, bệnh nhân cần được thăm khám định kỳ bởi bác sĩ chuyên khoa nội thần kinh. Bác sĩ đã theo dõi quá trình bệnh sẽ có kinh nghiệm dùng thuốc phù hợp nhất.
Dùng thuốc điều trị đau nửa đầu phải qua từng bước và theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa nội thần kinh.
2.2 Dùng thuốc điều trị đau nửa đầu mạn tính
Mục tiêu điều trị đau nửa đầu mạn tính nhằm cải thiện các hoạt động hằng ngày của bệnh nhân và giảm mức độ tổn thương.
Các nhóm thuốc có thể được kê đơn sử dụng:
Thuốc chống động kinh (valproic acid). Thuốc chống trầm cảm 3 vòng (amitriptyline). Thuốc ức chế beta (propranolol). Thuốc ức chế kênh canxi (flunarizine). Thuốc kháng viêm non steroid (naproxen), thuốc đồng vận serotonin… Ngoài các thuốc trên, bệnh nhân hằng ngày có thể bổ sung đầy đủ các khoáng chất, vitamin…
Một số thực vật như: Hạt hướng dương, ginkgo biloba, gừng, bạc hà… cũng có thể được sử dụng trong bổ sung trong đau nửa đầu. Tuy nhiên, hiệu quả cũng chưa được đ.ánh giá rõ rệt.
Với bệnh nhân không thể dùng thuốc, hoặc không đáp ứng điều trị với thuốc, có thể áp dụng một số biện pháp để giảm cơn đau cấp: Tư vấn tâm lý, giảm stress; tập yoga; bổ sung dinh dưỡng đầy đủ; tránh các chất phụ gia thực phẩm; tránh các mùi nồng độ nặng; tránh nơi ồn ào…
3. Lưu ý khi dùng thuốc điều trị đau nửa đầu
– Do bệnh đau nửa đầu hay tái phát nên bệnh nhân có xu hướng lạm dụng thuốc, tự ý tăng liều. Đây là điều rất nguy hiểm, không những làm tăng tác dụng phụ của thuốc tăng mà việc điều trị lần sau sẽ khó hiệu quả hơn. Do đó người bệnh cần dùng đúng thuốc, đủ liều, đủ thời gian theo chỉ định của bác sĩ.
– Với điều trị phòng ngừa có thể kéo dài hơn 3 tháng, bệnh nhân nên kiên trì dùng thuốc.
– Ngoài việc dùng thuốc, người bệnh có thể nằm nghỉ trong phòng tối, yên lặng với đầu kê gối; đắp khăn lạnh bên nửa đầu bị đau; tránh khói t.huốc l.á và mùi hôi nồng nặc; thư giãn, ngủ nếu có thể; cũng có thể dùng kỹ thuật thiền, yoga…
– Bệnh nhân cần tái khám đều đặn để bác sĩ chuyên khoa nội thần kinh theo dõi trong thời gian dùng thuốc một cách cẩn thận, nhằm tránh các biến chứng đáng tiếc do dùng thuốc không đúng cách, làm bệnh chuyển sang dạng nặng, và khó trị.
